Ślady Wschodu - Armenia - cz.8

Zapraszamy do drugiej części fotoreportażowego cyklu Anny Przybycińskiej zatytułowanego "Ślady Wschodu", poświęconego Armenii. Są to opowieści o miejscach, których religijna kultura sięga pierwszych wieków kształtowania się wspólnot chrześcijańskich, i których sztuka zachwyca do dziś.


Tajemniczy chaczkar.

W krajobraz i architekturę Armenii wpisany jest chaczkar. Chaczkar – to kamień–krzyż. Starożytni królowie stawiali na podbitych terenach kamienne stele. Przy pomocy stel upamiętniano ważne wydarzenia i zasługi władców. Wraz z przyjęciem chrześcijaństwa na stelach zaczął się pojawiać motyw krzyża. Najczęściej jest to krzyż chwalebny, jakby z wijących się gałązek roślinnych. Nawiązuje do ormiańskiej tradycji, zgodnie z którą po Zmartwychwstaniu krzyż Jezusa wypuścił pędy i zakwitł. Zdarza się, choć rzadko, spotkać chaczkar przestawiający na krzyżu Jezusa (amenaprkicz –Święty Zbawiciel) lub ozdobiony scenami biblijnymi.

Chaczkar z IX w.

Chaczkary są najczęstszą ozdobą ścian świątynnych (wewnątrz i na zewnątrz) oraz chrześcijańskim znakiem na miejscu pochówku. Prawie 800 takich nagrobnych krzyży z okresu od IX do XVII w. znajduje się na cmentarzu w miejscowości Noratus nad jeziorem Sewan. Ciekawostką tego miejsca są podłużne, rzeźbione kamienie ułożone prostopadle do krzyża, na których przedstawiono sceny rodzajowe z życia zmarłych osób. Jest więc oracz, rycerz a nawet wesele.

Chaczkary stawia się również w określonych intencjach i dla upamiętnienia wydarzeń. Np. 21 września 2012 r. odsłonięto chaczkar we Wrocławiu, tuż przy kościele O.O. Dominikanów, dla upamiętnienia wielowiekowej obecności Ormian w Polsce i ich męczeństwa w XX w. Pierwsi osadnicy ormiańscy pojawili się na terenach Rzeczypospolitej już w XI w. Najstarszy dokument nadający przywileje wydał król Kazimierz Wielki w 1356 r. pozwalając Ormianom rządzić się własnymi prawami. Kolejny to wydany w 1516 r. tzw. statut ormiański zatwierdzony przez Zygmunta I, nadający przywileje w handlu, rzemiośle, sądownictwie i religii. Choć pierwotnie dotyczył diaspory we Lwowie, stał się obowiązujący dla wszystkich Ormian.

Wnętrze współczesnego kościoła ormiańskiego

Z polskimi Ormianami wiąże się temat Katolickiego kościoła obrządku ormiańskiego. Wielokrotnie próbowano przywrócić unię z Rzymem, choć nigdy nie dotyczyła całego kościoła ormiańskiego. Po raz pierwszy miała miejsce w latach 1195 – 1375 i wiązała się z powstaniem Królestwa Małej Armenii, będącego w bliskich relacjach z zachodem. Unię próbowano odnowić na soborze Florenckim w 1439 r. Jednak zalążkiem Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego stał się dopiero kościół Lwowski, którego biskup Mikołaj Torosowicz w 1630 r. złożył katolickie wyznanie wiary, powtórzone przed papieżem Urbanem VII w 1635 r. W 1742 r. Benedykt XIV oficjalnie utworzył Kościół katolicki obrządku ormiańskiego. Dziś szacuje się, że liczy on ok. 600 tys. wyznawców (dla porównania Apostolski Kościół Ormiański ok. 6 mln) i dwa zgromadzenia zakonne: męski - Ojców Mechitarystów i żeński - Kongregację Ormiańskich Sióstr Niepokalanego Poczęcia.

Warto przeczytać więcej.
 

Obejrzyj prezentację klikając na zdjęcie:

Tekst i zdjęcia: Anna Przybycińska